شرکت دانش بنیان

برای آشنایی با شرکت دانش بنیان در ابتدا باید با تعریف این گونه از شرکت ها آشنا شویم. براساس آیین نامه اجرایی قانون حمایت از ثبت شرکت و موسسات دانش بنیان که در سال 1396 به تصویب هیئت وزیران رسید، شرکت دانش بنیان شامل موسسه خصوصی یا تعاونی است که به منظور هم افزایی علم و ثروت، توسعه اقتصادی دانش محور، تحقق اهداف علمی و اقتصادی و تجاری سازی نتایج تحقیق و پژوهش در حوزه فناوری با ارزش افزوده و براساس معیارهای مورد نظر این آیین نامه به تایید کارگروه می رسد.

اگر چه تعریف مطرح شده در بند بالا رسمی و مورد استناد معاونت علمی و فناوری است، اما از بدو پیدایش این اصطلاح تعاریف گوناگونی برای آن ذکر شده است. در ادامه این مطلب از ثبت آراز نگاهی اجمالی به مهم ترین تعاریف مطرح شده داریم.

 

تعریف مدیریتی شرکت های دانش بنیان

شرکت دانش بنیان، شرکتی است که علاوه بر این که سازنده دانش است، به خوبی آن را به کار می گیرد و به کمک آن نوآوری ایجاد می کند.

ویریچ، شرکت های دانش بنیان را یک شبکه انعطاف پذیر از تخصص ها می داند که عنصر مهم و تاثیرگذار آن دانش است. در واقع رویکرد دانش بنیان تماما سعی دارد تا با تجزیه و تحلیل کشف کند که چگونه شرکت های دانش بنیان، دانش را ایجاد، اعمال، حمایت و منتقل می کنند. تمامی این کارها انجام می شود تا مزایای رقابتی حفظ شوند.

 

تعریف حقوقی شرکت های دانش بنیان

طبق ماده 1 شیوه نامه ایجاد شرکت های دانش بنیان در دانشگاه تهران، شرکت های دانش بنیان با ایجاد یک کسب و کار دانش محور به منظور تبدیل پایدار دانش به ثروت ایجاد شده است و فعالیت های آن بر طبق فعالیت های تحقیق و توسعه در زمینه های فناوری های نو و پیشرفته است که این موضوع می تواند به توسعه و گسترش اقتصاد مبتنی بر دانش در جامعه کمک کند.

 

تعریف اقتصادی شرکت های دانش بنیان

براساس تعریف مستند مراکز علمی مانند OECD، شرکت دانش بنیان شرکتی است که در آن تعدادی از افراد متخصص، توانمند و تحصیل کرده به عنوان سهامدار، موسس و پژوهشگر توانسته اند علاوه بر یادگیری علوم نظری، روش های تبدیل علوم آموخته شده به فعالیت های درآمدزا و تولید کننده ارزش را نیز بیاموزند.

با توجه به تعریف عنوان شده در بالا سهامداران اصلی شرکت های دانش بنیان معمولا متخصصان و مبتکرانی هستند که دانش جدید را خلق کرده اند و در واقع دارایی خود را به صورت غیر نقدی یعنی اموال معنوی مانند حق اختراع، نرم افزارها، ثبت طرح صنعتی، دانش فنی و… در اختیار شرکت قرار می دهند.

 

مهم ترین ویژگی شرکت های دانش بنیان

این نوع شرکت‌ها معمولا محصولی نمی‌سازند و اغلب دارای زمین یا ابزارآلات ویژه‌ای نیستند. همواره برخی اشخاص با سطح علمی بالا، اطلاعاتی ارائه می‌دهند که حکم خدمات اصلی شرکت را دارد و برایشان کسب درآمد می‌کند. موضوع اختراعات و تملک معنوی کالا ،همیشه از بحث های مهم شرکت است و حفظ امتیاز و ارزش معنوی این اطلاعات، یکی از پراهمیت ترین موضوعات حقوقی در این شرکت‌هاست چرا که نمی‌توان این محصولات را لمس نمود. از جمله ویژگی های این شرکت ها عبارت اند از:

آفرینش ایده های جدید

رشد و گسترش فناوری و دانش به عنوان اصلی ترین و مهم ترین سرمایه در شرکت های دانش بنیان، به میزان آفرینش و خلق ایده های جدید داخلی و آزادی در ورود ایده های نوین خارجی بستگی دارد. برای ایجاد ایده های جدید در کشور باید محیط مناسب برای انجام فعالیت های تحقیقاتی و پژوهشی فراهم شود.

علاوه بر موارد ذکر شده باید شرایط قانونی لازم برای حمایت از این ایده های نو و شناسایی حق مالکیت معنوی مورد توجه قرار گیرد. خلق ایده در شرکت های دانش بنیان شامل ابداع روش های جدید به منظور تولید محصولات تجاری، بهبود در تولیدات موجود و کاربرد دانش و فناوری های نوین در بازارهایی که عرضه کننده محصولات دانش بنیان هستند، می شود.

این امر گویای این مسئله است که شرکت های دانش بنیان برای دستیابی سریع به نوآوری، باید در جهت برقراری تعامل میان شرکت ها، محققان و مخترعین به عنوان سهامداران شرکت های دانش بنیان تلاش کنند تا به مکشوفات و محصولات تجاری جدید دست یابند.

پایداری در برابر تحولات جهانی

یکی از مهم ترین ویژگی های شرکت های دانش بنیان را می توان پایداری و مقاومت آن در برابر تحولات جهانی مانند جهانی شدن بحث برداشتن مرزها دانست. موارد مطرح شده عمر شرکت را بسیار طولانی می کند و باعث استقامت و پایداری آن ها می شود، بدون این که شرکت مورد نظر نگران از دست دادن پایداری خویش در دنیای سیستمی باشد.

علت این مسئله این است که شالوده اصلی یک شرکت دانش بنیان دانش و فناوری جدید و ناب است و مهم ترین خصلت این دانش جدید تاب آوری در برابر دگرگونی است.

حوزه های فعالیت موسسات دانش بنیان

• ارائه پژوهشات کارآمد
• انجام خدمات اختصاصی علمی، پژوهشی و مشاوره ای
• ساخت کالا با تکنولوژی مدرن (گسترش فناوری)
• ارائه سرویس‌های نظارتی بر پژوهشات
• انجام خدمات گسترش کارآفرینی
• تشکیل مراکز پیشرفت و سرویس‌های تشکیل و گسترش کسب و کار
• انجام خدمات ارتقا کالای مدرن
• زمینه سازی قدم نهادن کسب و کار به بازار جهانی
• برنامه‌ریزی و به اجرا رساندن طرح های گسترش کارآفرینی در رده‌ کشوری، استانی و محلی

شاخصه های اندازه گیری شرکت های دانش بنیان

در کشورهای مختلف دنیا برای اندازه گیری میزان توسعه شرکت های دانش بنیان نماد های مختلفی مانند محیط اقتصادی، تجاری، فناوری اطلاعات و ارتباطات، توسعه منابع انسانی و نظام نوآوری وجود دارد که در نهایت برای بررسی وضعیت شرکت های دانش بنیان باید مورد استفاده قرار بگیرد.

محیط اقتصادی و تجاری

یکی از الزامات شرکت های دانش بنیان وجود محیطی مناسب برای انجام فعالیت های تجاری و اقتصادی است که باعث تشویق و رشد سرمایه گذاری و گسترش زمینه رقابت می شود.

در اندازه گیری این شاخص عواملی مانند سهم صادرات خدمات شرکت، سرمایه گذاری مستقیم خارجی و صادرات محصولات تجاری فناورانه به عنوان فاکتورهای محیط تجاری و اقتصادی در ایران و کشورهایی مانند مالزی، سنگاپور، کره، آلمان، فرانسه و آمریکا موثر و معادل 57/2، 87، 10/7، 5/1 و 2/1 درصد بوده است.

این آمار نشان دهنده توان بالای کشورهای عنوان شده در زمینه استفاده از فناوری در قسمت های مختلف تولیدی، تجاری و اقتصادی است. با توجه به این شاخصه ها و با بررسی اعداد آن می توان گفت فاصله ایران با کشورهای دیگر در این مورد بسیار زیاد است و همین مسئله ایران را در مسیر توسعه شرکت های دانش بنیان با موانع جدی روبرو می کند.

توسعه منابع انسانی

ارائه خدمات آموزشی با کیفیت به نیروی های کارآموز در شرکت های دانش بنیان، بهبود نظام آموزشی کشور و یا سرمایه گذاری در سرمایه های انسانی به شکلی که امکان دسترسی به مهارت ها، توانایی ها و آشنایی با فناوری های جدید از روش آموزش های رسمی را برای تمامی افراد فراهم کند، از جمله مهم ترین پیش شرط ها برای توسعه و تحقق یک موسسه دانش بنیان است. به عبارت دیگر توسعه مراکز دانش بنیان به شدت زیادی مستلزم توسعه منابع انسانی است.

زیرساخت های مرتبط با فناوری اطلاعات و ارتباطات

حرکت به طرف توسعه این گونه از مجموعه ها با اشاعه فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی امکان پذیر است. نماگرهایی که در این مورد موجود هستند شامل تعداد رایانه های مورد استفاده، تعداد تلفن های همراه استفاده شده، تعداد خطوط تلفن ثابت و تعداد کاربران اینترنتی است.

نظام نوآوری

گسترش به نوآوری و ایده پردازی های جدید بستگی دارد که این مسئله خود مستلزم بستری مناسب برای فعالیت تحقیقاتی و پژوهشی است که در این مورد باید سرمایه گذاری های کافی انجام شود. یکی از شاخص های نظام نوآوری در سازمان های دانش بنیان نسبت تعداد محققان به ازای هر یک میلیون نفر در کشور است.

 

 

دسته بندی شرکت های دانش بنیان

نهادهای دانش بنیان بر اساس مزایای گوناگون به 4 دسته اصلی تقسیم می شوند که در ادامه به بررسی آن ها می پردازیم.

 نوپا نوع یک

در گذشته به مراکزی که عمر آن ها کمتر از 3 سال بوده، شرکت های دانش بنیان نویا نوع یک گفته می شده است. محصول این شرکت ها باید به مرحله تولید رسیده و یا حداقل در حد نمونه آزمایشگاهی ساخته شده باشد.

این محصولات باید در حین داشتن طرح مبتی بر تحقیق و پژوهش از سطح فناوری زیادی برخوردار بوده و ارزش افزوده زیادی را ایجاد کند تا بتواند مشمول فهرست کالا و خدمات دانش بنیان سطح یک شود. لازم به ذکر است که این نهادها فاقد اظهارنامه مالیاتی می باشند.

 نوپا نوع دو

کالاهای این مراکز نیز باید ساخت و یا در حد نمونه آزمایشگاهی تولید شود. محصولات فهرست سطح دو به نسبت سطح یک از پیچیدگی فنی کمتری برخوردار است. این شرکت ها تمامی مزایای شرکت های دانش بنیان نوع یک را به غیر از معافیت مالیاتی دارا می باشند.

 تولیدی نوع یک

شرکت های دانش بنیان تولیدی به شرکت هایی گفته می شود که عمر آن ها بیشتر از 3 سال است. این شرکت ها علاوه بر اینکه از نظر فنی بررسی می شوند، از لحاظ مالی نیز مورد ارزیابی قرار می گیرند و بر همین اساس می بایست حداقل 25 درصد از فروش آخرین اظهارنامه مالیاتی آن ها از محصول دانش بنیان باشد.

 تولیدی نوع دو یا صنعتی

این شرکت ها نیز هم از نظر فنی و هم به لحاظ مالی مورد بررسی قرار می گیرند و باید حداقل 10 درصد از فروش آخرین اظهارنامه مالیاتی از محصول دانش بنیان آن ها باشد.

توجه داشته باشید این موسسات از معافیت مالیاتی برخوردار نیستند. با تغییر آیین نامه ارزیابی شرکت های دانش بنیان، 3 نوع از شرکت ها با شرایط گوناگون می توانند تاییدیه شرکت های دانش بنیان نوع دو را دریافت کنند.

1. مراکزی که فرآورده آن ها به مرحله تولید رسیده و علاوه بر داشتن طراحی مبتنی بر دانش، از سطح فناوری بالایی نیز برخوردار بوده و شامل فهرست کالا و خدمات دانش بنیان در سطح دو نیز می باشد.

2. شرکت هایی که از قابلیت اجرای پروژه های مهندسی، پیمانکاری و ساخت EPC برخوردار می باشند. منوط بر این که حداقل 10 درصد پروژه شامل معیارهای شرکت دانش بنیان باشد.

3. شرکت هایی که محصولات آن ها به مرحله تولید رسیده و یا حداقل در حد نمونه آزمایشگاهی ساخته شده باشد. این محصولات علاوه بر داشتن طراحی مبتنی بر تحقیق باید از سطح فناوری بالایی برخوردار بوده و ارزش افزوده زیادی را ایجاد نماید تا مشمول فهرست کالا و خدمات دانش بنیان سطح یک شود.

 تجاری سازی

بزرگترین مشکل این گونه از شرکت ها، تجاری سازی محصولات و فروش آن ها است. معاونت علمی و فناوری رییس جمهور شرکت هایی که خدمات آن ها باعث آسانی در روند فعالیت و رونق کسب و کار در زمینه دانش بنیان می شود را به عنوان نهاد های دانش بنیان تجاری سازی مورد تایید قرار می دهد.

 فرآیندی و خدماتی

این شرکت ها اگر با بهره گیری از تجهیزات و فرآیندهایی که دارای آیین نامه ارزیابی و تشخیص شرکت های دانش بنیان است، محصولاتی به غیر از دانش بنیان تولید کنند، می توانند امتیاز شرکت های دانش بنیان تولیدی نوع دو یا صنعتی را دریافت کنند.

لازم به ذکر است تفاوت شرکت های دانش بنیان تولیدی صنعتی یا نوع دو با شرکت های دانش بنیان تولیدی نوع یک فقط در عدم استفاده از معافیت مالیاتی است.

 نرم و هویت ساز

ستاد نرم و هویت ساز در معاونت علمی ریاست جمهور تاسیس و برای تدوین آیین نامه در این مورد اقدام شده است. شرکت های فعال در حوزه فناوری های نرم باید همانند شرکت های دیگر دانش بنیان از محصولاتی با تکنولوژی بالا و کیفیت مناسب برخوردار باشند.

موسسات دانش بنیان در حوزه EPC

این شرکت ها معمولا از پروژه های مهندسی، پیمانکاری و ساخت EPS درآمد دارند. در این مراکز اگرحداقل 10 درصد پروژه شامل معیارهای دانش بنیان باشد، می توان امتیاز شرکت های دانش بنیان نوع دوم را دریافت کنند.

 

روند ثبت شرکت دانش بنیان

• ابتدا باید ایده یا طرحی داشته باشید فعالیت شرکت در راستای آن طرح یا ایده باشد که توصیه می‌شود در اداره ثبت اسناد کشور، ثبت و گواهی آن صدور شده باشد.
• طی نمودن با پارک یا کانون مدنظر برای فعالیت
• پر کردن فرمی که آن کانون می‌دهد.
• ارائه فرم پر شده به آن کانون‌های رشد یا پارک ها
• در این گام شما باید نتیجه اولیه را پیگیری نمایید.
• همکاری در جلسه کانون رشد یا پارک درصورت دعوت این مراکز برای حمایت از طرح یا ایده داده شده
• در این گام شما باید نتیجه داوری را پیگیری نمایید.
• استقرار در کانون رشد یا پارک و آغاز فعالیت

کلام آخر

در این نوشته از سایت آراز ثبت به معرفی شرکت های دانش بنیان، تعاریف گوناگون و انواع آن پرداختیم. در واقع زمانی که شما متوجه  قابلیت تجاری سازی ایده خود شوید، توانید برای ثبت شرکت دانش بنیان اقدام کنید. شما عزیزان می توانید برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه مشکلات ثبتی و مشاوره حقوقی با کارشناسان ما تماس حاصل فرمایید.

 

سوالات متداول در مورد شرکت دانش بنیان