ثبت نشان جغرافیایی

نشان جغرافیایی به نشانه درج شده بر روی کالاهای یک منطقه جغرافیایی گفته می شود. البته به شرطی که کیفیت، مرغوبیت و ویژگی های محصول مورد نظر، مختص آن منطقه جغرافیایی باشد. این محصول تمام تولیدات کشاورزی، صنعتی، صنایع دستی و… آن منطقه را در بر می گیرد و تنها شامل یک کالا نخواهد بود. در ادامه این مطلب از ثبت آراز شما را بیشتر راهنمایی خواهیم کرد.

نکاتی مهم درباره نشان جغرافیایی

از ثبت نشان جغرافیایی کشور این نشان “نشانه ای است که مبدا کالایی را به قلمرو، منطقه یا ناحیه ای از کشور منتسب می سازد. مشروط بر این که کیفیت و مرغوبیت، شهرت یا سایر خصوصیات کالا اساساً قابل انتساب به مبدا جغرافیایی آن باشد”. در بند 2 ماده 1 کنوانسیون پاریس نیز مشخصات مبدا از جمله موضوعات مورد حمایت عنوان شده و در ماده 10 به مبدا تولید پرداخته شده است. کشورهایی که عضو این کنوانسیون هستند موظف می شوند مقدمات حمایت از علائم جغرافیایی کشورهای هم پیمان را فراهم کنند.

یک نوع از نشان جغرافیایی اسم مبدا است که بر روی کالاهای مربوط به یک منطقه درج می شود. برای مثال پنیر لیقوان به مبدا تولید خود اشاره می کند و برای عموم مردم شناخته شده است. علامت تجاری، اسم مبداء را در بر می گیرد و کیفیت خاص محصول را نشان می دهد. منشاء تولید ممکن است شهر، روستا، کشور و یا منطقه باشد. پس کیفیت کالا تحت تاثیر سنت ها و مهارت ها و عوامل انسانی این مکان های جغرافیایی قرار می گیرد. برخی از نشان ها شهرت و اعتبار ویژه ای کسب کرده اند اما به علت عدم حمایت کافی، مورد سوء استفاده افراد سودجو قرار گرفته اند. استفاده نامشروع از نشان های جغرافیایی برای تولید کنندگان زیان آور است زیرا مصرف کننده فریب خورده و گمان می کند محصولی با کیفیت و مختص یک منطقه خاص را خریداری نموده است.

زمانی حقوق مربوط به علائم تجاری از اعتبار لازم برخوردارند و حمایت می شوند که بتوان کالای مورد نظر را با قابلیت ها و خصوصیات منحصر بفرد به منطقه جغرافیایی خود منتسب نمود، در واقع کیفیت محصول و شهرت مبداء جغرافیایی باید به نحوی بهم مرتبط باشند که مشتری نسبت به مرغوبیت آن اطمینان حاصل کند. همانطور که شاهد هستیم در دنیای پیشرفته امروز فعالیت های اقتصادی در حوزه های صنعتی، کشاورزی، تولیدات طبیعی و… گسترش یافته و از مرز کشور ها فراتر رفته است.

مزایای نشان جغرافیایی

یک نشان جغرافیایی نام کالا و محل پیدایش آن را نشان می دهد و دارای مزایای زیر می باشد:

• این نشان مکان خاص تولید کالا را مشخص می کند.
• باعث توسعه اقتصادی، اشتغال زایی و ارتقاء کیفیت محصول می شود.
• روشی مناسب برای تبلیغ کالا و منبعی مهم از اطلاعات مربوط به آن می باشد.
• حاکی از فرهنگ، سنت و تاریخ جوامع مختلف است.

براساس بند الف ماده 1 قانون حمایت

 

 

چه کسانی می توانند برای ثبت نشان جغرافیایی اقدام کنند؟

ثبت نشانه جغرافیایی توسط‌ اشخاص‌ زیر به‌ سازمان‌ ثبت‌ اسناد و املاک‌ کشور تسلیم‌ می‌شود:

1. هر شخص‌ حقیقی‌ یا حقوقی‌ و همچنین‌ گروه هایی‌ از این‌ اشخاص‌ که‌ در مکان‌ جغرافیایی‌ مندرج‌ در اظهارنامه‌ به‌ تولید کالای‌ مذکور در آن‌ مشغول هستند.

2. هر مرجع‌ صلاحیتدار در امر تولید، توزیع‌ و سیاست گذاری‌ کالای‌ مورد ثبت‌.

اهمیت نشان جغرافیایی بر روابط بین الملل

جهانی شدن این فعالیت ها باعث افزایش ارتباط بین الملل مختلف شده، از این رو علاوه بر تصویب قوانین ملی برای حمایت از نشان های جغرافیایی، آن ها باید تحت حمایت بین المللی نیز قرار گیرند. به همین دلیل موافقت های دو جانبه و حتی چند جانبه بین دولت های مختلف صورت گرفته و تعهدات لازم به منظور حمایت از حقوق مربوط به این علائم فراهم شده است. نشان جغرافیایی در سطح بین الملل تحت عنوان Geographical Indication با نام مختصر GI شناخته می شود و نشان می دهد که دقیقا یک محصول در کدام قسمت از کره زمین تهیه و تولید و در اختیار خریدار قرار می گیرد.

نشان های جغرافیایی ایران چیست؟

همان طور که گفته شد نشان جغرافیایی، محل تولید یک محصول را معرفی می کند که با توجه به شرایط اقلیمی و عوامل انسانی دارای کیفیت و شهرت خاص است و مصرف کننده را به خود جذب می نماید. نشان های جغرافیایی ایران از جمله زعفران قائنات، منبت کاری مرند، سوهان قم، گز اصفهان، انار ساوه، قالی کرمان، گلاب قمصر، رطب مضافتی بم، فرش تبریز، فرش کاشان، برنج طارم، پسته دامغان، فیروزه نیشابور و …… همه جزء نشان های جغرافیایی  ایران هستند که حتی برخی در جوامع بین المللی ثبت شده اند. در صورتی که اطمینان پیدا کنند این محصولات حتما در مبدا مورد نظر تهیه و تولید شده اند، در خرید آن شک نخواهند کرد.

از این رو این نشان را می توان از نظر اقتصادی یک سرمایه تجاری دانست که ممکن است در معرض سوء استفاده قرار گیرد، لذا حمایت از آن امری ضروری می باشد. لازم به ذکر است که علائم جغرافیایی ویژگی های دیگری علاوه بر کیفیت و شهرت به خود اختصاص می دهند و در بازار ملی یا بین المللی به دلیل مبداء جغرافیایی خاص جایگاه ویژه ای کسب می نمایند. در سراسر جهان توتون و تنباکوی کشور کوبا، قهوه کشور برزیل، شکلات کشور کلمبیا و روغن زیتون ایتالیا را می شناسند و باعث شده که فروش این محصولات با مبدا این کشور ها فوق العاده باشد.

مراحل ثبت نشان جغرافیایی

ثبت این نشان توسط اشخاص حقیقی یا حقوقی و افرادی که مطابق با منطقه جغرافیایی ذکر شده در اظهارنامه مشغول به تولید کالا هستند و یا سایر مراجع باصلاحیت در تولید و توزیع کالا صورت می گیرد. از جمله مواردی که باید در اظهارنامه ثبت نشان جغرافیایی قید شوند به شرح زیر می باشند:

• نام، نشانی و تابعیت درخواست کننده
• نشان جغرافیایی مورد نظر
• مکان جغرافیایی
• کالا های مرتبط با آن نشان
• خصوصیات کالا نظیر کیفیت و شهرت و…

پس از آن که اظهارنامه توسط فرد تکمیل و اطلاعات فوق در آن وارد شد، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور آن را بررسی نموده و در صورت دارا بودن شرایط لازم و مطابقت با آیین نامه های اجرایی آن را آگهی می کند. در صورت عدم رعایت شرایط مندرج در قانون حمایت از نشان های جغرافیایی، هر مقام دارای صلاحیت می تواند نسبت به تقاضانامه اعتراض کند. نسخه ای از این اعتراض نامه توسط سازمان ثبت اسناد به متقاضی ابلاغ می شود. وی باید در بازه زمانی تعیین شده به آن پاسخ دهد در غیر اینصورت عدم پاسخگویی وی به معنای انصراف از درخواست تلقی می گردد. هنگامی که متقاضی پاسخ خود را ارسال می کند، نسخه ای از آن برای معترض ارسال می گردد و سازمان پس از آنکه نظرات دو طرف را مورد بررسی قرار داد، در مورد رد یا قبول اعتراض رای نهایی خود را اعلام می نماید. در نهایت پس از رعایت تمام شرایط و طی نمودن این مراحل، نشان جغرافیایی ثبت شده و آگهی آن منتشر می گردد و در نهایت گواهی ثبت با نام متقاضی ثبت صادر می شود.

 

 

تفاوت نشان جغرافیایی با علامت تجاری

علامت تجاری و نشان جغرافیایی به منظور متمایز نمودن محصولات و خدمات در بازار داخلی و بین المللی مورد استفاده قرار می گیرند و هر دو مشخصاتی نظیر مبداء تولید کالا یا خدمات را به مشتری معرفی می نمایند. در واقع این امکان را برای مشتریان فراهم می کنند که ویژگی های خاصی را از کالا ها انتظار داشته باشند. نشان جغرافیایی به مصرف کنندگان اعلام می کند یک محصول تولید یک منطقه جغرافیایی خاص بوده و دارای ویژگی های آن منطقه می باشد. این نشان امکان استفاده از محصول را نه تنها برای مشتریان بلکه برای تولید کنندگان نیز فراهم می نماید اما علامت تجاری به نشانی گفته می شود که تنها توسط یک شرکت به منظور ارائه کالا ها و تولیدات مورد استفاه قرار می گیرد و سایر افراد نمی توانند از آن نام تجاری به نفع خود بهره ببرند.

حمایت از نشان جغرافیایی

نشان جغرافیایی منشاء یک محصول و کیفیت آن را به مشتریان ارائه می دهد. نشان های بسیاری از این قبیل به شهرت بالایی دست یافته اند که اگر مورد حمایت قرار نگیرند ممکن است توسط افراد سودجو استفاده شوند. کاربرد نادرست این نشانه ها توسط افراد غیر مجاز، به تولید کنندگان واقعی زیان خواهد زد، چرا که مشتریان فریب خورده به امید یک محصول با کیفیت و مرغوب، محصولی بی ارزش را خریداری می کنند. با این وصف ارزش و اعتبار نشان جغرافیایی محصول زیر سوال می رود. بنا براین حمایت از این نشان موضوعی بسیار مهم است که باید مورد توجه قرار گیرد. پس قوانین ملی تحت عناوین مختلف نظیر قانون حمایت از مصرف کنندگان، قانون حمایت از قوانین خاص و… می تواند از نشان های جغرافیایی حمایت نماید. این قوانین به افراد غیر مجاز اجازه نمی دهد از نشان جغرافیایی برای فریب مشتری استفاده کنند، زیرا کوچک ترین تخلف، منجر به پرداخت خسارت، جریمه و یا حبس برای شخص متخلف خواهد شد.

سازمان جهانی مالکیت فکری یا World Intellectual Property Organization که به اختصار WIPO نامیده می شود یکی از آژانس های تخصصی سازمان ملل متحد است. آژانس وایپو بیش از 30 معاهده بین المللی را زیر نظر دارد که به نوعی از نشان جغرافیایی حمایت می کنند، مانند کنوانسیون پاریس در حمایت از مالکیت صنعتی و معاهده لیسبون در حمایت از اسامی مبدا و ثبت جهانی آن ها. جمهوری اسلامی ایران یکی از 193 عضو وایپو است و در جلسات آن روش ها و راهکار های حمایت جهانی از نشان جغرافیایی مورد گفتگو و بررسی قرار می گیرد.

 

 

اسم مبدا چیست ؟

نام مبدا یا Appellation of Origin اسم جغرافیایی یک کشور یا مکان خاص است که مبدا یک محصول با ویژگی های منحصر به فرد کیفی را معین می کند. یعنی محصول در منطقه جغرافیایی خاص دارای ویژگی های مختص به خود است که شامل فاکتور های انسانی و ویژگی های طبیعی مکان می باشد. به طور مثال می توان زعفران ایران، سماور روسی و توتون کوبایی را نام برد.

طبق گزارش مرکز مالکیت معنوی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، تعداد 158 نشانه جغرافیایی ملی برای حمایت از محصولات کشور ایران مانند فرش، صنایع دستی، محصولات غذایی و کشاورزی به ثبت رسیده که از این آمار تعداد 61 مورد در معاهده لیسبون به تصویب رسیده و ثبت جهانی شده است.

 

اهمیت نشان جغرافیایی در رونق اقتصاد و اشتغال زایی

نیاز به نشان جغرافیایی در سال های اخیر نسبت به گذشته افزایش یافته است. در واقع این نشان یک ابزار مهم در سیاست های بازاریابی در نظر گرفته می شود که منجر به رونق کسب و کار خواهد شد. با توجه به بازار پر رقابت امروز که هزاران محصول با کیفیت متفاوت در معرض خرید قرار گرفته اند، مشتریان علامت جغرافیایی را ملاکی برای تعیین کیفیت کالا دانسته و به آن اهمیت می دهند. همین امر خرید کالا بر اساس مبدا تولید را افزایش داده و شرایطی مناسب برای رونق اقتصاد داخلی و خارجی فراهم نموده است. همچنین اشتغال زایی در مناطقی که محصول خاص خود را تولید می کنند یا خدمات منحصر بفرد ارائه می دهند رو به رشد است.

نشان جغرافیایی نه تنها منجر به توسعه اقتصاد یک منطقه می شود بلکه در برجسته شدن موقعیت توریستی آن نیز نقش دارد. برای مثال صنایع دستی و آثار هنری برخی مکان های خاص به راحتی توریست ها را از سراسر دنیا به خود جذب می کند و ویژگی های هنری و فرهنگی را نسل به نسل منتقل می نمایند. البته ناگفته نماند که محصولات مختص مناطق جغرافیایی باید از استاندارد های لازم برخوردار باشند و دستورالعمل تولید را چه به شیوه مدرن و چه سنتی رعایت نمایند.

 

ثبت ملی نشان جغرافیایی محصولات صنعتی و کشاورزی که از کیفیت لازم جهت صادرات برخوردار هستند، بسیار حائز اهمیت است. با برندسازی و ثبت این نشان، مشخصاتی نظیر کشور مبداء، منطقه جغرافیایی و مکان تولید بر روی کالا درج می شوند که این امر مانع از سوء استفاده اشخاص سودجو خواهد شد. اگر کالا های صادراتی از ثبت جهانی بهره مند شوند نه تنها در بازار صادرات جایگاه همیشگی خود را حفظ نموده، بلکه قیمت آن افزایش یافته و از نظر اقتصادی سودآور خواهند بود. نشان های جغرافیایی نقش بسیار موثری در رونق اقتصاد کشور و ایجاد شغل ایفا می کنند، بر این اساس تولید کنندگان تمام محصولات طبیعی و یا صنعتی باید نسبت به ثبت داخلی و بین المللی محصول خود اقدام نمایند.

با استفاده از یک مدرک معتبر، صادرکنندگان محصولات خود را با اعتبار بالا در بازار جهانی عرضه می کنند، در نتیجه تولید داخلی و تجارت بین المللی با پیشرفت مواجهه می گردد. نشان جغرافیایی را می توان جزئی از شناسنامه یک کالا در نظر گرفت و به همین دلیل اگر محصولی از علامت جغرافیایی مربوط به مبداء تولید خود استفاده کند، اعتبار و ارزش آن نزد مشتریان بالا خواهد رفت و در نتیجه از نظر اقتصادی سود فراوانی به ارمغان می آورد.

نشان جغرافیایی عام چیست؟

چنانچه نام یک محل به عنوان تعیین کننده یک سبک خاص از محصول باشد، نه به عنوان نشانگر محل منشأ آن محصول، این نام دیگر به عنوان نشانه جغرافیایی به کار نمی رود.

به عنوان مثال “خردل ویجون” یک سبک خردل است که سال ها پیش در شهر ویجون فرانسه به وجود آمد و در طول زمان برای نشان دادن یک سبک خاص از خردل به کار رفته است که در بسیاری از جاها ساخته  می شود.

بنابراین “خردل ویجون” اکنون یک نشانه عام است و مربوط به یک سبک از خردل می باشد، نه یک محل.

کلام پایانی

ر این مقاله از ثبت آراز در رابطه با نشان جغرافیایی  و اهمییت آن صحبت کردیم و گفتیم با اشاره به مبدأ جغرافیایی محصول یا خدمت، نوعی اطلاع‌رسانی به مشتری بوده و اغلب بیانگر ویژگی‌های کیفی خاصی است که مشتریان به دنبال آن می‌باشند. همچنین استفاده از این نشان، می‌تواند رشد فروش و ارتقای کسب‌وکار را به همراه داشته باشد.

سوالات متداول در مورد ثبت نشان جغرافیایی